سال 1396 سالی بود که در آن صنعت چاپ رویدادهای ناخوشایندی را تجربه کرد. اتفاقاتی که تشعشع آنها به سال 1397 هم رسیده. به ویژه رویدادهای ماه های پایانی سال که به اعتقاد بسیاری از کارشناسان جز نتایج زیانبار چیزی برای سال چاپی 1397 به ارث نگذاشته است.
سال 1396 سالی بود که در آن صنعت چاپ رویدادهای ناخوشایندی را تجربه کرد. اتفاقاتی که تشعشع آنها به سال 1397 هم رسیده. به ویژه رویدادهای ماه های پایانی سال که به اعتقاد بسیاری از کارشناسان جز نتایج زیانبار چیزی برای سال چاپی 1397 به ارث نگذاشته است.
رویدادهای خوب هم بود، دست کم از لحاظ تئوری. وآن چیزی نیست جز به نتیجه رسیدن پیگیریهای اهالی صنعت چاپ مبنی بر تغییر متولی صنعت چاپ و انتقال مسئولیتهای صنعتی و فنی صنعت چاپ و بستهبندی به وزارت صنعت، معدن و تجارت. اما این وجه خوب ماجراست. وجه بد ماجرا اما در عمل رخ داد. موضوع تغییرمتولی آن طور که بر روی کاغذ مطلوب مینمود، در عمل چهره چندان خوشی از خود نشان نداد. باری هنوز ماجرای تغییر متولی به پایان نرسیده و هنوز بازه زمانی گذار بسته نشده است. باید ایستاد و دید چه میشود.
رویدادهای بدی که به مواد مصرفی چون کاغذ و مرکب بر میگردد بسیار تاثیرگذار خواهند بود و در این خصوص گزارشها بسیار بوده و ما از تکرار مکررات میپرهیزیم.
آن چه اما صنعت چاپ را در سال جدید تهدید میکند، نه تعرفه و مالیات است و نه حتی قیمت ارز. مقصد بی تاثیر جلوه دادن این موارد نیست. منظور معرفی رویداد تازهای است که تاثیر این عوامل را دو چندان و حتی شدیدتر خواهد کرد. تهدیدی کلی و جهانشمول که چون یک کاتالیزگر همه مولفههای مخاطره انگیز را سریعتر به ثمر رسانده و ضربههای فرود آمده بر پیکر صنعت چاپ را محکم تر و زخمهای وارده را کاریتر خواهد کرد.
این رویداد چیست؟
رویداد، خارج از صنعت چاپ اتفاق میافتد. حتی خارج از کل صنعت و حتی فراتر از اقتصاد کشور رخ میدهد.
تحریم...
بلی، تحریم.
خروج از برجام، یا اِعمال تحریمهای موسوم به تحریم موشکی و حقوق بشر و....
این که این تحریمها چه چیزی را نشانه رفته و متضرران اصلی آن چه کسانی هستند نیاز به بحث کارشناسی در حوزه اقتصا سیاسی دارد. ما در این حد میدانیم که خاطر خوشی از تحریمهای هستهای نداریم. در پی تحریمهای شورای امنیت، بیشترین ضربه بر پیکر صنعت کشور وارد شد. یعنی بخشی که چاپخانهها و واحدهای مرتبط را در بر میگیرد. بسیاری از کارشناسان معتقدند هنوز هم نتایج برجام در گستره لمس و واقعیت محقق نشده و همچنان درِ صندای بر پاشنه تحریمها میچرخد. با وجود این، اِعمال تحریمهای بیشتر علیه اقتصاد ایران چه نتایجی میتواند داشته باشد؟ پاسخ روشن است. به یقین میتوان گفت هر چه باشد در صنعت ایران فضایی بهوجود خواهد آورد که در آن توسن سرکش رکود و بحران را یارای لگام گسیختن نتوان بود. برای صنعت چاپ شاید وضع از این هم بدتر باشد. صنعت چاپ در فضای بحران صنعتی درست در نقطهای آسیب میبیند که در زمان رونق نقطه قوت و مزیت مترقی آن عنوان شده است، یعنی صنعت مادر بودن. هنوز اظهارات سخنرانان در گردهماییهای اهالی صنعت چاپ در خاطرمان هست که میگفتند، از آن جایی که تمام صنایع و واحدهای تولیدی غیرصنعتی برای ارائه محصولات خود به چاپ و بستهبندی نیاز دارند، پس توسعه هر بخش از تولید داخلی موجب توسعه صنعت چاپ کشور خواهد شد. این قضیه سوی دیگری هم دارد. چاپخانهها علاوه بر تاثیراتی که مستقیم از تحریمها میگیرند، مجبورند رکود دیگر صنایع را هم پذیرا باشند.
با این تفاسیر به نظر می رسد اهالی صنعت چاپ در سال جدید باید با دقت قدم بردارند و تمام جوانب را مدنظر داشته باشند. هر آن چه خارج از اختیارات آن ها است پیش خواهد آمد و کاریش نمیشود کرد. باری با دقت در شرایط و رخدادهای محاطی و محیطی صنعت کشور به ویژه صنعت چاپ، میتوان از رخداد آنچه در دسترس ما است جلوگیری کرد یا آنرا جلو انداخت. بابد با حتیاط قدم برداشت و از اقدامات احساسی احتراز ورزد.
دونالد ترامپ یک ماه و نیم دیگر تکلیف برجام را روشن میکند؟
در نشست خبری که در حاشیه دیدار محمد بن سلمان ولیعهد سعودیها با ریاست جمهوری ایالات متحده روی داد، از این ولیعهد جوان در خصوص تصمیم ترامپ در قبال برجام و برنامههای موشکی ایران پرسیده شد. وی در پاسخ خبرنگاران گفته بود، حتما در این مورد با ایشان صحبت خواهیم کرد.
این طور هم شد و نتیجه در یک جمله از سوی دونالد ترامپ رخ نمود: « یک ماه و نیم دیگر تصمیم من درمورد برجام مشخص خواهد شد.»
برکناری رِکس تیلرسون و جانشینی مایک پومپئو رییس سازمان سیا، از مخالفان سرسخت برجام به جای وی، نشان از برداشتن خیز بلند ترامپ به سوی هدفی است که پیش از پیروزیاش در انتخابات ریاست جمهوری ایالت متحده، بارها به عنوان شعار غایی انتخاباتیاش از آن نام برده بود.
چینش گزینههای دست راستی در دامنه سیاستگذاران خارجی کابینه ترامپ، عزم وی را برای برداشتن این هدف جزم تر نشان میدهد. حالا باید منتظر واکنشهای داخل ایران بود که آیا رجال تندروی سیاست کشور، این حرکات را از سوی رییس جمهور ایالات متحده، جدی تلقی خواهند کرد یا در حوالی کُری خوانی سیاسی قلمداد و رَجز متناسب با آن سر دهند. تصمیمگیریهای سیاسی مخالفان سیاستهای جمهوری اسلامی ایران و پاسخهای متناسب با آن در داخل کشور و همچنین کنشهای نظامی و منطقهای ایران و واکنشهای غربیها به این کنشها، نتایجی را به بار خواهد آورد که صنعت چاپ کشور به انحای مختلف آبشخور آن نتیجهها خواهد بود. نتایجی که هیچ دَخل و تصرفی از سوی اهالی صنعت چاپ در آن دیده نمیشود. بخت و اقبال تعبیری است که بسیاری از مفسران اقتصادی روی این گونه رخدادها میگذارند. رخدادهایی که اگرچه نامرتبط ولی نمودار آمار و ارقام در صحنه اقتصادی کشور را دستخوش تغییراتی گاه ۱۸۰ درجهای میکند.
چهارچشمی مراقب باشیم!!!
اهالی صنعت چاپ اما در این محدود با تدبیر حرکت کنند. شرایط هرچه باشد، دشوار یا آسان، هموار یا ناهموار، خوب یا بد، کسب و کار همچنان ادامه دارد. پیروز میدان کسانی هستند در هر شرایطی، متناسب با اقتضائات گام بردارند به اصطلاح بی گدار به آب ندهند. بدیهی است در شرایط بحرانی بیگدار به آب دادن، بهایی سنگین و گاه فاجعهای جبران ناپذیر در پی خواهد داشت. صنعتچاپ که به گفته صاحبنظران، صنعتی وارداتی است، یحتمل در خط مقدم حوادث اقتصادی خواهد بود. گواه این مدعا بحران شدیدی است که اخیرا به دنبال افزایش قیمت ارز قاطبه صنعت چاپ کشور را به دشواری انداخت.
سرمایهگذاری به عنوان یکی از مهمترین مراحل فعالیت در صنعت چاپ، به طور مستقیم از شرایط اقتصادی و به ویژه قیمت ارز تاثیر خواهد پذیرفت. در یک نوسان ارزی چه بسیار سرمایهگذاران که تا مرز ورشکستگی پیش نرفتند. لذا توصیه میشود با احتیاط سرمایه گذاری کنید. جویا نرخ ارز باشید. مهمتر از این ها جویا وقایع دیپلماتیک که سرنوشت مراودات بانکهای ما را با بانکهای بینالمللی مشخص خواهد کرد، باشید. اگر بتوانید با کارشناسان اقتصادی مشورتهایی داشته باشید بد نیست.
البته گفتن این نکات و بر حذر داشتن سرمایه گذاران از رویکردهای احساسی به این معنا نیست که در آینده با تحریم روبرو خواهیم بود و نرخ ارز به صورت نجومی بالا خواهد رفت. خیر.
سیاست غیر قابل پیشبینی است. به ویژه در حوزه دیپلماسی که سرشار از مراودات پشت پرده است. مراودات که گاه دو دشمن را در قامت دو دوست و گاه دو رقیب بر کرسی گفت و گو مینشاند. باید توجه داشت منافع مشترک هیچ اقدامی را در صفحه دنیای سیاست ناممکن باقی نمیگذارد.
ممکن است هیچ تحریم تازهای بر ایران اعمال نشود. و برجام بر قوت خود باقی بماند. ممکن است ایالت متحده از برجام خارج شود ولی اروپاییها محکم بر موضع خود باقی بمانند، هر چند به گفته عراقچی معاون امور حقوقی و بینالمللی وزارت امور خارجه ایران، در صورت خروج امریکا از برجام، ایران هم این معاهده تاریخی را ترک خواهد کرد. ضمن این که اگر ایران و اروپا در برجام بمانند و فقط آمریکا خارج شود، نباید از تهدید بانکها و شرکتهای تجاری اروپایی توسط آمریکا مبنی بر « یا ما یا ایران» غافل بود، که اگر این رخ دهد قطعا بسیاری از شرکتها و بانکهای اروپایی، مبادله با بانکها و شرکتهای آمریکایی را انتخاب خواهند کرد که این رخداد ناخوشایندی برای اقتصاد ایران است.
به هر حال مسیر تصمیمگیریهای دیپلماتها متعدد است و احتمالات بسیار.